O czym każdy początkujący wiedzieć powinien.

PHALAENOPSIS

Phalaenopsis, które uprawiamy w domu, to hybrydy pochodzące od roślin występujących w Azji: Malezji i Indonezji, oraz północnej Australii.
Są wspaniałymi roślinami domowymi. Dobrze rosną w mieszkaniach z centralnym ogrzewaniem, ciesząc nas swoimi kwiatami przez długi okres czasu.
Niektóre rekordzistki nawet 9 miesięcy.

Mają mniej lub bardziej owalne, mięsiste liście wyrastające naprzemiennie i formujące główny pęd rośliny ( monopoidalny typ wzrostu). Zdrowa roślina posiada cztery bądź więcej liści używanych przez nią do magazynowania substancji odżywczych. Zwykle gubi co roku, jeden, lub dwa liście zastępując je nowymi. Stare liście usuwamy dopiero po zupełnym ich zżółknięciu i zasuszeniu, pozwalając, aby najpierw wszystkie substancje odżywcze zawarte w liściu wróciły do rośliny.
Kwiatostany wyrastają spomiędzy liści. Roślina może wydać jeden lub więcej pędów kwiatostanowych, które mogą być rozgałęzione. Na każdym z nich może znaleźć się od kilku do kilkudziesięciu kwiatów zależnie od wieku, kondycji i pochodzenia genealogicznego rośliny. Phalaenopsis nie ma określonej pory kwitnienia. Może kwitnąć przez cały rok, chociaż zwykle większość z nich robi to późną jesienią, zimą i wiosną. W swoim naturalnym środowisku jest epifitem porastającym gałęzie i pnie drzew, rzadko skały, zamiast rosnąć w ziemi. Jako rośliny domowe, zwykle są sprzedawane w przezroczystych, plastikowych doniczkach pozwalających na dostęp światła do ich korzeni, posadzone w podłożu (dla epifitów) o właściwościach dających możliwość dostępu powietrza i łatwego odpływu wody.

Bardzo często na forach storczykowych spotyka się z prośby o identyfikację hybryd Phalaenopsis. Niestety są ich tysiące i identyfikacja nie jest możliwa. Jedyną szansą na nazwanie rośliny jest próba znalezienia jej na stronie internetowej producenta (jeśli taką posiada).Doritis i Doritaenopsis są ściśle spokrewnione z Phalaenopsis i mogą być dokładnie tak jak one uprawiane.

• Temperatura

Phalaenopsis potrzebuje stałej, wysokiej temperatury do właściwego rozwoju i kwitnienia. Temperatury, która zwykle panuje w naszych mieszkaniach. Może, dlatego jest taką fantastyczną rośliną domową. Idealną dla tego gatunku jest 16^o-18^o C w nocy i 20^o-25^o C w dzień.
Zdrowe, dorosłe i silne rośliny doskonale radzą sobie z temperaturami znacznie niższymi np. 14^oC w nocy, jak i wyższymi np. 33^oC w dzień.

• Światło

W warunkach naturalnych Phalaenopsis rośnie w tropikalnych dżunglach pod osłoną liści drzew. Ten gatunek potrzebuje światła rozproszonego, a nie bezpośredniego działania promieni słonecznych. Nadmiar słońca może poparzyć dotkliwie liście rośliny. Lekko bordowe wybarwianie się liści wskazuje na górny limit światła, tzn. odrobina więcej spowoduje ich poparzenie.
Rośliny uprawiane na parapetach usytuowanych na południe lub zachód zdecydowanie od kwietnia do września potrzebują sztucznego cieniowania. Wystarczą żaluzje albo gęsta firanka. Można też oddalić rośliny od szyby okiennej. Dobrym wskaźnikiem ilości pobieranego światła jest dotknięcie liścia Phalaenopsis, jeśli są gorące od słońca, oznacza to, że roślina otrzymuje zdecydowanie zbyt duże jego ilości.
Niedostateczna ilość światła objawia się przede wszystkim brakiem kwitnienia. Nowo wybijające liście rośliny są coraz dłuższe, węższe i ciemniejsze od tych, które wyrosły w dobrych warunkach świetlnych.

  
Liście spalone i ugotowane przez słońce 

    
Liście ugotowane przez słońce 

 
Najmołodszy liść zdeformowany na skutek braku światła                                             

• Woda

Tak jak i inne storczyki Phalaenopsis wymaga ostrożności przy podlewaniu. Nigdy nie wolno pozwolić na przelanie, ani na to, aby roślina pozostawała w mokrym, nasiąkniętym wodą podłożu przez dłuższy okres czasu.
Regułą jest dostarczanie roślinie czystej wody po całkowitym przeschnięciu podłoża. Zależnie od pozostałych warunków uprawy (temperatury, ilości światła, wilgotności powietrza) oraz jakości podłoża będziemy podlewać Phalaenopsis, co trzy dni, lub nawet, co dwa tygodnie.

Phalaenopsis jak większość storczyków nie powinna stać w wodzie. Roślinę podlewamy bardzo obficie (przelewając wodę przez doniczkę) pozwalając na to, aby nadmiar wody odciekł przed odstawieniem jej na stałe miejsce. W naturze, korzenie przyczepione do kory są bardzo szybko osuszane przez wiatr i słońce. Rośliny sadzone w doniczkach, pozostające w rozmokłym podłożu są narażone na gnicie, bo ich korzenie są pozbawione dostępu powietrza.

Nadmierne podlewanie jest najczęstszym błędem początkujących miłośników tego gatunku.

Liście zalewanej rośliny stają się wiotkie i pozbawione turgoru. Roślina więdnie, gdyż nadmierne podlewanie doprowadziło do całkowitej utraty systemu korzeniowego. Kiedy liście Phalaenopsis wykazują cechy odwodnienia zwykle przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak zdrowych korzeni.Roślinę należy jak najszybciej wyjąć ze starego podłoża. Przy pomocy czystych narzędzi Obciąć wszystkie zgniłe i puste w środku korzenie pozostawiając tylko jędrne i twarde. Ślady cięć zasypać aptecznym węglem drzewnym. Roślinę posadzić w świeżym, przepuszczalnym podłożu (często do tego celu używa się wilgotnego mchu torfowca) i umieścić w widnym, (ale nie słonecznym) miejscu zapewniając jej możliwie wysoką wilgotność powietrza i stałą, wysoką temperaturę.

Podlewamy rano, zwracając uwagę na to, aby woda nie pozostawała w kątach liściowych, lub we stożku wzrostu rośliny. Dobrym miernikiem przeschnięcia podłoża w doniczce jest również jej ciężar. Kiedy roślina potrzebuje podlania doniczka staje się lekka a widoczne przez jej ścianki korzenie nabierają srebrno-białego koloru. Woda używana do podlewania rośliny powinna być możliwie czysta i bardzo mało zasolona. Najlepiej do tego celu nadaje się czysta deszczówka, woda destylowana lub z filtra odwróconej osmozy, nigdy zimna-najlepiej o temperaturze pokojowej.
Dostarczanie wody jest ściśle związane z pozostałymi warunkami uprawy. W sezonie zimowym podlewamy rośliny rzadziej. Przesychanie substratu może trwać nawet 2 tygodnie. Przy niższych temperaturach i krótszym dniu potrzeby roślin są znacznie mniejsze, wegetacja spowolniona i właśnie wtedy są one znacznie bardziej narażone na przelanie.

Wybór metody podlewania zależy od nas. Najlepszą i chyba najczęściej stosowaną jest metoda podlewania przez namaczanie. Polega ona na zanurzeniu całej doniczki z rośliną w większym naczyniu wypełnionym wodą. Pozostaje ona w tej kąpieli przez około 10-20 minut. Potem wyjmujemy roślinę i po odpłynięciu nadmiaru wody możemy ja odstawić na stałe miejsce. Jeśli roślina stoi na podstawce to po jakimś czasie upewniamy się, że woda, która spłynęła do podstawki nie dotyka korzeni. Najlepiej ją wylać. Jeśli roślina stoi na mokrym keramzycie lub żwirku woda spokojnie spływa z doniczki i odparowując zwiększa wilgotność powietrza.
Staramy się, aby nowe rośliny miały odkurzone liście. Co jakiś czas myjemy też keramzyt, na którym stoją wypłukując organiczne "paprochy", które wypadły z doniczek i leżąc w wodzie rozkładają się i pleśnieją. Utrzymujemy czystość, usuwamy martwe kwiatostany i zaschłe korzenie powietrzne.

Niektóre nasze Phalaenopsis mają więcej, niektóre mniej korzeni powietrznych. Zasychanie ich jest często spowodowane niską wilgotnością powietrza oraz wysoką temperaturą panującą w pomieszczeniu. Powinniśmy podnieść wilgotność wokół rośliny (tacki z keramzytem). Można lekko spryskiwać powierzchnię podłoża, wtedy z pewnością pojawią się nowe.
Obecność na powierzchni podłoża białego, lub biało-brązowego nalotu powinno skłonić nas do zastanowienia nad jakością używanej do podlewania wody. Tylko zbyt mocno zasolona woda pozostawia na powierzchni podłoża (oraz widocznych na powierzchni korzeniach) osad mineralny.
Pojawienie się pleśni jest sygnałem do zmiany warunków uprawy. Występuje przy niskiej temperaturze, zbyt długo utrzymującej się wilgotności podłoża i niedostatecznym przepływie powietrza. Pomaga wypalenie w doniczce dodatkowych otworów i zmniejszenie częstotliwości podlewania.

Zdrowe systemy korzeniowe Phalaenopsis

• Nawożenie

Do nawożenia Phalaenopsis używamy wszystkich nawozów dostępnych na rynku, przeznaczonych do storczyków. Stężenie winno być czterokrotnie niższe, niż zalecane na opakowaniu. Nawozimy przez cały rok, co czwarte podlewanie dokładnie przepłukując podłoże czystą wodą bez nawozu w celu wypłukania nagromadzonych w podłożu soli mineralnych. Zdecydowanie lepiej jest nie nawozić wcale, niż przenawozić roślinę. Przenawożona roślina bardzo ciężko wraca do zdrowia, a najczęściej umiera.
Nie używamy żadnych nabłyszczaczy do liści, gdyż przynoszą więcej szkody niż pożytku.

• Powietrze i jego wilgotność

Wilgotność powietrza idealna dla Phalaenopsis to wartości pomiędzy 50 a 80 % w temperaturze pokojowej.
Bardzo dobrze na podniesienie wilgotności powietrza wpływa nagromadzenie roślin w jednym miejscu. Im więcej roślin tym lepiej.
W uprawie Phalaenopsis bardzo ważny jest ruch powietrza (bez przeciągów!). Latem już od maja, (jeśli jest ciepłym miesiącem) do września, okno może pozostawać uchylone, co z pewnością wpłynie bardzo dobrze na rośliny. Podniesie także różnicę temperatur pomiędzy dniem a nocą, co korzystnie wpłynie na ich kondycję i kwitnienie. Zimą, kiedy działa centralne ogrzewanie dobrze jest ustawić rośliny na tackach z mokrym keramzytem, lub żwirkiem, co podnosi względną wilgotność powietrza wokół roślin.
Choroby grzybowe będą występowały znacznie rzadziej, jeśli zimą w ich pobliżu zamontujemy wiatraczek, który spowoduje sztuczny ruch powietrza.

• Kwitnienie

Każda Phalaenopsis kwitnie bez problemu przynajmniej raz w roku, ale są i wyjątki. Aby zaindukować kwitnienie wystarczy przenieść roślinę na około 6 tygodni do jasnego pomieszczenia o temperaturze ok 15^oC  i drastycznie ograniczyć podlewanie, aby po ponownych przenosinach do normalnych warunków uprawy roślina wkrótce zakwitła.

Kiedy zauważymy, że kwiaty zaczynają opadać, możemy uciąć pęd kwiatostanowy tuż za trzecim oczkiem licząc od dołu pędu. Może to sprowokować roślinę do wypuszczenia z uśpionego oczka wtórnego pędu kwiatostanowego, chociaż nie dzieje się tak zawsze. Często, pęd po prostu pozostaje zielony, zasycha całkiem, lub ponawia kwitnienie dopiero w kolejnym sezonie. W przypadku złamania pędu kwiatowego, należy obciąć go w miejscu złamania i wstawić do wazonu z wodą (można podarować mamie). Jeśli roślina jest zdrowa i silna wkrótce zakwitnie ponownie.

Aby uchronić kwitnąca roślinę przed opadaniem kwiatów, lub pąków kwiatowych należy trzymać ją z dala od zimnych przeciągów, wszystkich źródeł gorąca, (np. kaloryferów) oraz nie ustawiać w jej pobliżu owoców. Unikamy również nagłych wahań temperatury.

Na skutek naszych błędów w uprawie (często, niezbyt od nas zależnych, np. zbyt wysokiej temperatury latem) na pędzie kwiatostanowym zamiast kwiatów powstaje nowa roślina nazywana keiki. U hybryd Phalaenopsis keiki są dość ciężkie i duże. Cierpliwie (!!!) czekamy aż wyrosną mu, co najmniej trzy listki i trzy korzonki. Wtedy, możemy oddzielić nową i ukorzenioną roślinkę od rośliny
matecznej, po prostu ją odcinając. Keiki traktujemy jak samodzielną roślinę i sadzimy do podłoża. Phalaenopsis, które powstają na skutek takiego podziału bardzo szybko kwitną.

         Wybijający pęd kwiatostanowy
            
             

           Kwitnienie wtórne na starym pędzie                                                         

         

         Keiki na pędzie głównym Doritaenopsis                                                       

        

        Keiki na pędzie kwiatostanowym                                                                       

       

• Przesadzanie

Phalaenopsis przesadzamy, co 2-3 lata. Wymiana podłoża powinna nastąpić, kiedy zauważymy, że zbyt długo pozostaje mokre, czyli rozłożyło się i zatraciło swoją porowatość i przepuszczalność lub, kiedy system korzeniowy rośliny wyraźnie wyrósł z doniczki.
Doniczkę dopasowujemy do wielkości systemu korzeniowego rośliny, a nie do wielkości rośliny (liści)
Zdecydowanie lepiej, aby doniczka była mniejsza niż zbyt duża. Zwykle roślinę możemy posadzić w starej doniczce zmieniając tylko podłoże.
Bardzo dobrą porą na przesadzanie jest okres przyspieszonej wegetacji, czyli wiosna i lato. Lub czas tuż po kwitnieniu rośliny, kiedy wypuszcza nowe korzenie.
Korzystnie jest używać przezroczystych doniczek, które ułatwiają nam kontrolę wilgotności podłoża i stanu systemu korzeniowego.
Najprostsze podłoże składa się z kory sosnowej (kawałki od 0,5 do 1,5) węgla drzewnego i keramzytu. Na dnie doniczki powinien znaleźć się drenaż sięgający niejednokrotnie do 1/3 wysokości doniczki.
Dobre podłoże powinno być trwałe, przepuszczalne, porowate i dobrze napowietrzone.
Bardzo dobre podłoża można nabyć jako gotowy produkt, bez potrzeby ich samodzielnego sporządzania (najlepsze podłoża oferuje http://www.orchidsklepik.pl/). Dla początkujących to najlepsze rozwiązanie. Zaawansowani hodowcy również często z nich korzystają, gdyż są produktami o wysokiej jakości.

Przesadzanie Phalaenopsis zaczynamy od solidnego podlania (korzenie nabierają giętkości) Delikatnie wyjmujemy roślinę z doniczki razem ze starym podłożem. Jeśli używamy doniczki ponownie, powinna zostać starannie wymyta. Stary, zużyty substrat wyrzucamy. Sprawdzamy stan bryły korzeniowej i oczyszczamy ją z resztek starego podłoża. Obcinamy wszystkie stare, martwe i miękkie korzenie. Używamy do tego celu ostrych i czystych nożyczek. Miejsca cięcia zasypujemy sproszkowanym aptecznym węglem drzewnym. Na dno doniczki wsypujemy warstwę drenażu, może to być np. keramzyt lub duże kawałki kory itp. Następnie sypiemy warstwę podłoża. Na nim układamy roślinę.
Długie korzenie staramy się zwinąć dookoła ścianek i delikatnie ułożyć w doniczce. Przysypujemy przestrzenie między korzeniami kawałkami podłoża. Nie upychamy ich na siłę. Wystarczy od czasu do czasu popukać doniczką w stół, aby kawałki usadowiły się pomiędzy korzeniami. Po takiej operacji nie podlewamy rośliny przez jakiś czas ( ok. 2 tyg.), aby dać szansę na zagojenie się ewentualnych ran po cięciach i przypadkowych uszkodzeniach.
Czasami zdarza się, że na wewnętrznej stronie ściany doniczki pojawia się mech. Nie jest on niczym niepokojącym do momentu, kiedy zaczyna go być naprawdę dużo, zaczyna dominować, obrastać korzenie i zabierać roślinie potrzebne do życia substancje. W takim wypadku należy roślinę przesadzić.

• Choroby i szkodniki

Przede wszystkim powinniśmy kupić ładną, zdrową roślinę. Posiadającą zdrowy system korzeniowy, zdrowe liście pozbawione plam, przebarwień i uszkodzeń mechanicznych. Kwiaty także powinny być dobrze wykształcone bez plamek i dziurek(http://www.storczyki.pl/index.php?pokaz=uprawa&dzial=7) Wtedy z dużym prawdopodobieństwem możemy powiedzieć, że tylko od nas będą zależeć dalsze sukcesy uprawowe.

Phalaenopsis tak jak i inne storczyki cierpią z powodu naszej niewiedzy.....Przelanie, przenawożenie, oparzenia słoneczne, oraz bardzo często nadopiekuńczość hodującego. Starajmy się nie przelewać. Zawsze z umiarem gospodarujmy nawozami, kierując się zasadą lepiej mniej, niż więcej. Unikajmy wystawiania naszych Phalaenopsis na ostre słońce. Nie dopuszczajmy do spotkania się w tym samym czasie kilku niekorzystnych warunków uprawy, np. nasiąkniętego wodą podłoża, niskiej temperatury i braku światła. Nie spryskujmy roślin zimą. Niska temperatura, słaby ruch powietrza i brak światła prędzej czy później doprowadzą do rozwoju jakiejś choroby bakteryjnej lub grzybowej.

Choroby o podłożu bakteryjnym, które mogą wystąpić na Phalaenopsis to np. zgnilizna bakteryjna (bakterioza),mokra zgnilizna.

Choroby grzybowe: antraknoza, septorioza, czarna zgnilizna liści (fytoftora), fuzarioza.

Choroby wirusowe storczyków są nieuleczalne i niemożliwe do zdiagnozowania w warunkach domowych.

Rozpoznanie i leczenie chorób zwykle wymaga konsultacji, a identyfikacja jest rzeczą dosyć trudną.

Najczęściej spotykane szkodniki występujące na Phalaenopsis to przędziorki, mszyce, wełnowce i tarczniki. W podłożu panoszą się wciornastki i ziemiórki. Pozbawiają nasze rośliny cennych soków, oraz przenoszą z rośliny na roślinę choroby.

Czasami na roślinach pojawia się rosa miodowa. Są to drobne, lepkie kropelki gęstej cieczy. Na pędach kwiatostanowych może być ona skutkiem bardzo bujnego i szybkiego wzrostu.
Na liściach, może świadczyć o występowaniu zjawiska zwanego gutacją. Najczęściej jednak, jest dowodem działalności jakiegoś ssącego szkodnika. Należy bardzo dokładnie obejrzeć roślinę, a w przypadku rozpoznania któregoś z wymienionych owadów zastosować środki zaradcze w postaci odpowiedniego oprysku.

Leczenie roślin wymaga systematyczności oraz ostrożności podczas stosowania środków chemicznych.
Zapobiegawczo możemy stosować naturalne środki ochrony, takie jak Biosept 33SL i Biochikol 020 PC.

W każdym supermarkecie i kwiaciarni możemy oglądać i kupować mnóstwo hybryd Phalaenopsis. Dostępnych w wielu kolorach, zachwycających różnorodnością kwiatów,
niejednokrotnie pachnących.....i łatwych w uprawie. Czy można chcieć więcej?
    
 

                                                                                                                                                                A. Fryś

                                                                                                                                                               fot. A. Fryś 
                                                                                                                                                               fot. A. Fiwek

                                                                                                                        cdn.... 
     

na początek strony